[1]Стив Баннон, Оқ уйнинг собиқ маслаҳатчиси ва Элмер Юэн, таниқли YouTube шарҳловчиси Гонконг, Хитой ва АҚШ ўртасидаги муносабатлар борасида сўз юритмоқда. Фото: Элмер Юэннинг Youtube каналидан лавҳа.
Қуйидаги пост Stand News'да 2020 йил, 3 ноябрда чоп этилган [2] мақоланинг қисман таржимаси ҳисобланади. Бу Global Voices’ да контент бўйича ҳамкорлик шартлари асосида чоп этилди.
Мақоланинг бир қанча қисмлари инглиззабон ОАВда [3] Гонконг продемократик фаолларининг АҚШ президенти, Доналд Трампнинг қайта сайланишини қўллаб-қувватлаши ҳолатини тахлили учун нашр этилган.
61 ёшли Чан Лей Чунг унинг тарафдорларидан бири ва мана унинг ҳикояси.
2019 йилда экстрадицияга қарши намойишлар бошланганида, Чан Хитойнинг Чжуншань шахрида опа-сингиллари билан истиқомат қиларди. Вазият бўлиши билан, у намойишчиларга қўшилиш учун Гонконгга йўл олади — шундан сўнг у ҳеч қачон Хитойнинг материк қисмига қайтмайди.
Чан нафақат намойишларда қатнашади, балки суд кузатувчисига айланиб, ахлоқ тузатиш муассасаларидаги ҳибсга олинган фаолларни кўришга тез-тез бориб туради. У ҳибслар ҳақида гапирганда жуда оғир тортади: “Бизда қурол ёки замбараклар йўқ Гонконгда. Шу боис, агар халқаро ҳамжамият бонг урмаса биз ҳеч нарса қила олмаймиз.”
Чан халқаро ташвиқот ҳақида илк бор 2019 йилнинг сентябрь ойида ўйлай бошлади. Ўша пайтда Гонконг фаоллари бўлган Жошуа Вонг ва Денис Ҳо АҚШ Конгрессида Гонконг демократия акти [4] ҳақидаги эшитишларда қатнашган еди. Бу қонун АҚШ ҳукуматига Гонконгдаги қонун бузилишлари юзасидан Хитойга санкциялар жорий этиш борасида эди.
2020 йилда намойишлар камайиши туфайли, у кўп вақтини ижтимоий тармоқларда ўтказишни бошлайди. Бир неча ой олдин, у “Юэн Ота, Юан Гонг Йи – Сиёсий ва Иқтисодий Шарҳлар” [5] Youtube канали ҳақида хабар топади. АҚШ, Хитой ва Гонконг борасида сиёсий шарҳ тақдим этувчи ушбу каналда, май ойида очилганига карамай, обуначиларининг сони 175 000 дан ошиб кетган.
“Юэн ота” – бу 71 ёшли ишбилармон Элмер Юэн Йидир [6]. Унинг қизи Эрика Юэн 2011 йили ташкил этилган “Халқ Қудрати” сиёсий, продемократик, партиясининг раси ҳисобланади. Бу партия онлайн радио ва ижтимоий тармоқларга суянади ўзининг тарафдорларига етишиш учун. Июнь ойининг бошларида, Элмер Юэн Гонконгдан Вашингтон Округига йўл олади. У у ерда АҚШ сиёсатчилари билан хусусий дипломатик ташвиқотчи сифатида ушрашишни бошлайди.
У Гонконгда юқори даражали фаоллардан бири бўлмаса-да, у муҳим сиёсий фаоллар [7] бўлган Вей Жингшенг, Майк Помпеонинг Хитой бўйича маслаҳатчиси Майлс Ю ва Трампнинг собиқ Оқ уй маслаҳатчиси Стив Баннонлар билан учрашган ҳолда, тезда АҚШ сиёсий доираларига киради.
Июль ойида Гонконгда миллий хавфсизлик тўғрисидаги қонун қабул қилинганлиги боис, Юэн океан ортида қолишга қарор қилади. Августга келиб, унинг YouTube каналида 100 000 дан ортиқ обуначиси бор эди, шу жумладан Чан ҳам.
“Менга Юэн отани эшитиш роса ёқади,” дейди Чан, “у йўл харитасини чизди ва мен эса унга эргашдим”. Ҳар куни, намойишчиларнинг суд ишларига боришдан ташқари, у сиёсатга оид YouTube каналларини ҳам томоша қилади.
АҚШ сайловлари ҳақида сўраганимизда, Чан шундай жавоб берди: “Трамп Гонконгни қўллайди, Байден эса Хитойни.” Бунга унинг изоҳи қуйидагича бўлди: “Трамп Хитой билан савдо урушини бошлаб, анча дадил эканлигини кўрсатди, Байден эса Хитойга юкланган тарифларни олиб ташлашини баён этди.”
Августда Байденнинг NPR'га берган интервюсида Трампнинг Хитойда ишлаб чиқарилган товарларга жорий қилган тарифларини сақлаб қолиши хақида сўралганида, у бундай қилмаслигини таъкидлаган [8].
Чаннинг айтишича, Хитой коммунистик партиясини енгиш ва Гонконгни қутқариш учун, Гонконг аҳолиси Трампнинг қайта сайланишини қўллаб-қувватлаши керак.
Унинг YouTube тавсиялари the Epoch Times [9], Voice of Hope [10], ва Radio Free Asia (RFA) [11] янгиликларидан иборат. Биринчи икки канал Фалунг Гонг [12] томонидан молиялаштириладиган хитойзабон ахборот воситаларидир. Фалунг Гонг 1999 йилларда Хитой ҳукумати қувғинига дучор бўлган насроний гуруҳидир.
New York Times томонидан ўтказилган сўнгги тадқиқотга кўра [13] Epoch Times'нинг Трампни қўллаб қувватлаши АҚШдаги ўнг қанот ўқувчилари орасида унинг таъсири ошишига олиб келган.
Ундан АҚШ саёловларига оид энг сўнгги янгиликлар ҳақида сўрашганида, у Epoch Times'нинг YouTube каналидаги хабарни айтди. 20 дақиқали хабарнинг сарлавҳаси [14] “Байденнинг 5 миллионлик пораси / Жо Байден ўғлини ва акасини кузатади, оила парокандаликда / New York Times аралашганми? / Си Жинпинг АҚШни 600 та ташкилот билан яксон қилишга уринмоқда! / Илк бемор яралишида инсон қўли борми? Ковид 19 эпидемияси ҳақида Синьцзяндаги саҳна ортидаги ҳикоялар” ва ундаги контент эса тасдиқланмаган фитна, даъво ва дезинформацияга тўлиб-тошган.
Ундан Байден ҳақида сўраганимизда, Чан “Байденнинг ўғли ва унинг жияни ўртасида нимадир бор,” деди, Байденниг 16 ёшли қиз невараси Натали Байденнинг ножўя расмлари, унинг ўғли Ҳантер Байденнинг компютеридан топилганлиги ҳақидаги ёлғон хабарларга шаъма қилган ҳолда.
Консерватив бўлган АҚШ таблоиди The New York Post, яқинда Трамнинг, шахсий адвокати Руди Жулианидан гўёки Ҳантер Байденга тегишли бўлган компьютер қаттиқ дискини қўлга киритганлигини хабар қилди. [15] Унда Жо Байден Ҳантернинг Украинадаги тижорий ишларига алоқадорлигига оид шахсий имейл ёзишмалар бор эди.
АҚШнинг кўплаб етакчи ОАВи, ҳодисанинг ишончлилигига шубҳа қилган ва унга эргашмаган. Ўша қаттиқ дискдан фойдаланиш ҳуқуқига эга [16] прореспубликачи Wall Street Journal, Байденга қарши даъволар ўз исботини топмаганлиги тўғрисида бор-йўғи қисқа мақоло чоп этган.
Аммо Юэннинг YouTube каналида, Жулианининг характерини мақташади [17]ва қаттиқ дискдаги маълумотлар эса “исбот” сифатида эътироф этилади. The Epoch Times шунингдек, Жо Байденнинг Ҳантернинг Украинадаги ишларига алоқадорлиги ҳақидаги имейлларни далил-исбот сифатида олиб, бир қанча видео материаллар ҳам чоп этади.
“Юэн отанинг айтишича, АҚШнинг кўплаб ОАВи қаттиқ диск ҳақидаги хабарларни олдини олди,” дейди Чан. Деярли АҚШ ОАВнинг ярмини, шу жумладан CNNни ҳам, “Хитой сотиб олган,” дея қўшимча қилади Чан. Чаннинг таъкидлашича у ўзи ҳеч качон инглиззабон янгиликларини кузатмайди.
АҚШдаги президент сайловларига бир неча кун қолганида, Юэн Трампнинг гапини YouTube видеоси сарлавҳасида акс эттирган. “Агар Байдан ғалаба қозонса, Хитой АҚШга егалик қилади.” [18] Аслини олиб қараганда, Юэн YouTube каналини очганидан кейин, у Хитой президенти Си Жинпинг Байденнинг ўғли учун 1.5 миллиард ажратганини таъкидлаган.
Чан Юэннинг “Трамп ютқазмасилиги керак” деган фикрига қўшилади. У Юэн отадан унга геосиёсий муаммоларни тушунишига ёрдам берганидан мамнун ва унинг фикрича Юэн ота Гонконгнинг Хитойдан “озод этилишига” бош бўлиши лозим.